سن مناسب كودك براي گفتار درماني
گفتار درماني زوشي درماني براي بهبود و برطرف كردن اختلالات گفتار، درك زبان و همچنين درمان اختللات بلع ميباشد. در سايت راديو كودك چندين مقاله درمورد گفتار درماني و موضوعات مرتبط به آن در صفحه ي مقالات گفتار درماني كودكان قرار داده شده است.
به خاطر داشته باشيد اگر احتياج به درمان اختلالات گفتاري داريد بهترين كار مراجعه به درمانگر مربوطه و درمان اصولي مشكل است و به هيچ وجه به تنهايي اقدام به درمان كودك خود ننماييد.
جدول محتوايي
سن مناسب كودك براي گفتار درماني
كودكان و خردسالان نوپا با انواع روش ها، گفت و گو و معاشرت خود را آغاز مي‌كنند. بعضي ها در يك دقيقه بسيار صحبت كرده و برخي كم حرف‌تر هستند. همچنين بعضي كودكان در ابتدا تنها كلمات كليدي مانند: بله يا نه، را ياد مي‌گيرند، در حالي كه به نظر مي رسد برخي ديگر كلمات بيشتري مي آموزند.
اين تفاوت در يادگيري كودكان، راه حل مناسب براي قضاوت و مشخص كردن مشكلات گفتاري در آنها نخواهد بود. با اين حال توجه به روند رشد گفتاري كودك و تشخيص نياز آن به گفتار درمانگر، همچنين تعيين سن مناسب كودك براي گفتار درماني براي والدين كمي دشوار است.
بعضي از والدين نسبت به گفتار درماني مطمئن نيستند، اما بايد بدانيد كه گفتار درماني يك منبع فوق العاده است. رفتن نزد گفتاردرمانگر به اين معنا نيست كه مشكلي اساسي وجود دارد. اين فقط يك راه و ابزار موثر براي كودك شماست كه بتواند از توانايي هاي خود براي برقراري ارتباط و بيان كلمات استفاده كند. گفتار و زبان به طور ذاتي با ديگر انواع راههاي برقراري ارتباط اجتماعي، مرتبط هستند.
بسياري از والدين فراموش مي كنند كه با توجه به نشانه هاي رفتاري و زباني كودك خود در سه ماهگي، مي‌توانند متوجه مشكلات گفتاري او شوند. مهم است به ياد داشته باشيد كه گفتار درماني ميتواند يك اصطلاح گمراه كننده باشد. گفتار درمانگر در حقيقت به تمام جنبه هاي ارتباطي از جمله ارتباطات غير كلامي نيز كمك ميكند و اين مسئله صرفا منحصر به مشكلات گفتاري و كلامي نخواهد بود.
عموما كودكان در سن ۱۲ ماهگي صحبت كردن را آغاز مي كنند. گاهي نيز در حدود ۱۸ ماهگي حرف زدن را شروع خواهند كرد و اين مسئله جاي نگراني ندارد. قبل از يك سالگي كودك ميتواند صحبت ديگران را درك كند و در ۱۸ ماهگي كودك ميتواند از كلمات به صورت جمله بندي استفاده نمايد.
در حالت كلي تا سن ۴ سالگي شاهد رشد گفتاري كودك و بهبود توانايي هاي او خواهيم بود. در ادامه مطلب براي ارزيابي كودك و تشخيص نشانه‌هاي مشكلات گفتاري در آن، توانايي هاي رفتاري و گفتاري كودك را در سنين مختلف توضيح خواهيم داد.
۰ تا ۳ ماهگي:
در سه ماه اول كودك بايد لبخند بزند و يا به سادگي نسبت به صحبت كردن ديگران واكنش نشان دهد. همچنين كودك براي برقراري ارتباط از تماس چشمي بهره مي برد. در اين سن كودك به صداها واكنش نشان داده و مي تواند صداي والدين خود را تشخيص دهد. همچنين با تغيير صداي گريه، خواسته هاي خود را بيان ميكند.
در صورت عدم برقراري تماس چشمي و يا لبخند نزدن، والدين بايد نسبت به روند رشد گفتاري كودك خود توجه بيشتري نشان دهند.
چهار تا شش ماهگي:
بين ۴ تا ۶ ماهگي نوزادان با آوا و نت هاي صدا خود را آزمايش كرده تا بتوانند با ديگران ارتباط برقرار كنند. در حقيقت صداهاي نامفهومي مانند گوگو يا كوكو از خود در مي آورند. در اين سن كودك هنگام هيجان يا ناراحتي صداي خود را تغيير داده و نسبت به تغيير صداي اطرافيان عكس العمل نشان مي‌دهد.
كودك به وسايل بازي صدادار و موسيقي توجه بيشتري نشان داده و هنگام بازي و در زماني كه تنهاست صداهاي خاصي از خود ايجاد مي كند. چنانچه در اين سن، كودك آوايي بيان نكند، بهتر است والدين به يك گفتار درمانگر مراجعه نمايند.
۷ تا ۱۲ ماهگي:
در اين سن كودكان صداهاي اطراف را با دقت گوش داده و تحليل مي كنند. علاوه بر آن كلماتي مانند: ماما يا بابا را كم كم مي‌آموزند و توانايي ارتباط با ديگران در آنها بيشتر مي‌شود. همچنين به بازي هاي مختلف مانند: بازي داكي علاقه پيدا مي‌كنند و با حركات بدن با ديگران ارتباط برقرار كرده و به آنها پاسخ مي‌دهند. اگر فرزند شما به طور قابل توجهي ساكت‌تر از همسالان خود باشد بايد به آن توجه كرده و از گفتار درمانگر كمك بگيريد.
در حالت كلي كودك بين ۳ تا ۱۲ ماه بايد با صداي بلند، حركات و بازي كردن، به برقراري ارتباط با ديگران بپردازد. اگر چنين نيست بهتر است هر چه زودتر براي برطرف كردن مشكل، به گفتار درمانگر مراجعه كنيد.
۱۲ تا ۱۸ ماهگي:
در اين مرحله معمولا كودكان انتظار دارند كه اولين كلمات خود را ياد بگيرند. واژگان آنها بسيار محدود بوده اما بايد بتوانند حداقل چند كلمه را بيان كنند. در اين مرحله انتظار مي‌رود كه كودك از حركات زيادي استفاده كند. مانند: اشاره كردن يا تكان دادن سر خود، و نيز فعالانه با ديگران ارتباط برقرار نمايد.
۱۸ تا ۲۴ ماهگي:
تا سن دو سالگي دايره واژگان كودك گسترش يافته و كودكان بايد به طور منظم كلمات جديد را ياد بگيرند. همچنين از تركيب كلمات در كنار هم استفاده كنند. در اين سن كودك هنوز نمي تواند جملات را به صورت كامل تشكيل دهد، اما تا اندازه‌اي متوجه خواهد شد كه ميتواند براي انتقال يك پيام مانند: اسباب بازي من، كلمات را با هم تركيب كند.
كودك در اين سن نسبت به سوالات ديگران واكنش نشان داده و مفهوم سوالات ساده را متوجه مي‌شود. همچنين علاقه دارد به شعر و داستان گوش دهد. تا سن ۶ سالگي تلفظ اشتباه كلمات بسيار طبيعي است اما شما بايد صحبت فرزند خود را بدون هيچ گونه مشكلي متوجه شويد. چنانچه كودك در اغلب اوقات به دشواري منظور خود را برساند، بايد به يك گفتار درمانگر مراجعه كنيد.
۲ تا ۴ سالگي:
در اين سن كودك از تركيب كلمات براي بيان منظور خود استفاده كرده و عبارات دو بخشي را متوجه مي‌شود. همچنين با نام بردن يك شي به دنبال آن مي‌رود. در اين مرحله بايد مشخص شود كه آيا فرزند شما مشكلات گفتاري دارد يا خير؟ شايد يكي از نشانه‌هاي اصلي، داشتن دايره واژگان محدود و عدم تركيب كلمات با يكديگر است.
سطوح پايين تعامل و عدم برقراري ارتباط، نشانه ديگري از مشكلات گفتاري است كه مي تواند در مدلهاي مختلف ظاهر شود. مانند:
- اشاره نكردن به تصاوير، زماني كه عكس مورد نظر از كودك پرسيده مي‌شود.
- پاسخ ندادن به سوالات (يا پاسخ دادن با كلمات تكراري سوال)
- استفاده مكرر از كلمات اشتباه
- عدم درك اطلاعات و راهنمايي‌هايي مانند: نگاه كردن به آنجا و يا دوستت اينجا است.
در عين حال، تلفظ اشتباه كلمات هنوز طبيعي است. اما دو علامت اصلي مشكلات گفتاري شامل تلفظ اشتباه حروف صدادار و استفاده كم از حروف صامت است.
اگر روند رشد زباني كودك استاندارد نباشد، ممكن است كمي نگران كننده به نظر برسد. اما اين مسئله قطعي نخواهد بود. دلايل زيادي وجود دارد كه نشان مي‌دهد ممكن است روند رشد زباني كودك كندتر از حد معمول باشد، با اين حال تأثيري بر كيفيت زندگي آن در بلند مدت نگذارد.
اما در نهايت بهتر است هر گونه مشكل بالقوه را در اسرع وقت برطرف كنيد. بنابراين اگر گمان مي‌كنيد فرزندتان مشكل گفتاري دارد، او را نزد يك گفتاردرمانگر ببريد.
علائم مشكلات گفتاري و يا تاخير در گفتار چيست
چنانچه كودكي به صدا پاسخ ندهد و يا آوا و صدايي نداشته باشد، بايد از طرف پزشك معاينه گردد. اما اغلب تشخيص اين مسئله كه كودك يك مشكل اساسي دارد و يا فقط كمي ديرتر به حرف مي‌افتد و زبان باز ميكند، براي والدين دشوار است. با مشاهده موارد زير بهتر است به گفتار درمانگر مراجعه كنيد:
- تا ۱۲ ماهگي: از حركات استفاده نمي كند. مانند: اشاره كردن يا دست تكان دادند به عنوان باي باي.
- تا ۱۸ ماهگي: ترجيح مي‌دهد براي برقراري ارتباط بيشتر اصوات را بيان كند.
- تا ۱۸ ماهگي: تقليد صداها براي كودك دشوار است و نيز با درك درخواست هاي كلامي ساده مشكل دارد.
- تا ۲ سالگي: فقط قادر است كلمات و حركات را تقليد كند و نمي تواند به صورت مستقل كلمات يا عبارات را توليد نمايد.
- تا ۲ سالگي: فقط از صدا يا كلمات خاص به طور مكرر استفاده مي كند و براي برقراري ارتباط بيشتر و يا بيان نيازهاي فوري خود، نميتواند از زبان گفتاري بهره ببرد.
- تا ۲ سالگي: دستورهاي ساده را نمي تواند دنبال كند.
- تا ۲ سالگي: صداهاي غير معمول ايجاد مي كند.(صداهاي گوش خراش يا صداهايي از بيني)
دلايل تأخير در گفتار چيست
تاخير در گفتار كودك در حال رشد، ممكن است بر اثر اختلالات دهاني مانند: مشكلات زبان و يا كام (سقف دهان) باشد. همچنين وجود يك فرنولوم كوچك (چين خوردگي بافت زير زبان) مي تواند حركت زبان را براي توليد گفتار محدود كند. بسياري از كودكان مبتلا به ضعف گفتار، مشكلات دهان و دندان دارند.
برخي ديگر نيز به علت مشكلات مغزي قادر به هماهنگ كردن لب، فك و زبان براي توليد صداهاي گفتاري نيستند. اين كودكان ممكن است مشكلات ديگري مانند مشكلات تغذيه‌اي نيز داشته باشند.
اختلال شنوايي نيز يكي از مواردي است كه باعث تاخير در گفتار و مشكلات گفتاري خواهد شد. كودك مبتلا به اختلال شنوايي در درك، تقليد و استفاده از زبان با مشكل روبرو است. عفونت ها به خصوص عفونت هاي مزمن، ميتواند شنوايي را تحت تاثير قرار دهد.
عفونت هاي ساده و قابل درمان و نيز شنوايي طبيعي از يك گوش، موجب رشد گفتار و زبان به طور طبيعي خواهد شد.
چگونگي تشخيص تاخير در گفتار و مشكلات آن
چنانچه فكر مي‌كنيد كودكتان مشكل گفتاري دارد، مهم است كه ارزيابي اوليه توسط آسيب شناس زبان و گفتار درمانگر صورت بگيرد. پاتولوژيست گفتار و زبان، مهارت هاي گفتاري و زبان كودك شما را در بستر وسيعي از آزمايشات، ارزيابي خواهد كرد.
پاتولوژيست آزمون‌هاي استاندارد را انجام خواهد داد و نقاط ضعف و قوت كودك شما را بررسي خواهد كرد و در نهايت بر اساس نتايج آزمايش، ممكن است گفتار درماني را براي كودك شما توصيه كند.
به اين ترتيب گفتار درمانگر با كودك شما كار كرده تا مهارت هاي گفتاري و زباني او را بهبود بخشد و به شما نشان دهد كه در خانه چه كارهايي براي كمك به فرزندتان انجام دهيد.
نقش والدين در گفتار درماني كودك
مشاركت والدين بخش مهمي از كمك به كودكاني است كه مشكل گفتار و زبان دارند. در اينجا چند راه براي تقويت گفتار در خانه بيان شده است:
- وقت زيادي را با فرزندتان سپري كنيد و كودك را به صحبت كردن، آواز خواندن و تقليد صدا و حركات تشويق نماييد.
- چنانچه كودك تنها با تاخير در گفتار مواجه است و مشكل اساسي ندارد، والدين با حرف زدن با كودك و نيز داشتن بيان كودكانه، مي توانند تلفظ صحيح كلمات و روان صحبت كردن را به او آموزش دهند.
- كودك را به حرف زدن و گفتن جملات به صورت كامل، تشويق كنيد.
تشخيص و درمان زودهنگام براي شروع گفتار درماني، تاثير بسيار مثبتي روي روند رشد گفتاري يك كودك خواهد داشت. با مراجعه به گفتار درمانگر و انتخاب روش مناسب براي درمان كودك، سرعت بيشتري به روند بهبودي او خواهيد داد.
مهد كودك و پيش دبستاني آلاله